جمله شرطیه اخباریجملیه شرطیه اخباری به معنی قضیه شرطیه دارای جمله اخباری در بخش دوم _ تالی _ است. ۱ - تعریف جملیه شرطیه اخباریجمله شرطیه اخباری، مقابل جمله شرطیه انشایی بوده و به جمله‌ای گفته می شود که تالی آن متضمن حکایت از واقعیتی و خبر دادن از امری می باشد، مانند: " ان کانت الشمس طالعة فالنهار موجود ". ۲ - مقامات بحث جمله شرطیه اخباریاز جمله های شرطی خبری در دو مقام بحث می شود: الف ـ مقام ثبوت و واقع؛ ب ـ مقام اثبات و اخبار. ۲.۱ - در مقام اثباتبه حسب مقام حکایت و اخبار، همیشه حکایت تالی، بر مقدم معلق و مترتب است، ولی به حسب واقع و خارج، چهار صورت دارد. ۲.۲ - در مقام ثبوت۱ ـ در خارج و واقع نیز ـ مانند اخبار ـ تالی بر مقدم مترتب است، مانند: " ان کانت الشمس طالعة فالنهار موجود "؛ ۲ ـ در خارج، مقدم بر تالی مترتب است، مثل این که تالی، علت وجود مقدم باشد؛ " ان کان النهار موجوداً فالشمس طالعة "؛ ۳ ـ در عالم واقع، مقدم و تالی متلازم هستند؛ یعنی هر دو معلول علت سومی بوده و بر یک دیگر ترتب ندارند، مانند: " ان کان النهار موجودا کان العالم مضیئا " وجود نهار و روشنی عالم معلول طلوع شمس می باشد؛ ۴ ـ در خارج و واقع، مقدم و تالی متضایفان هستند، مانند: ابوت و بنوت در جمله " ان کان زید اباً لعمرو فعمرو ابن له ". [۲]
شرح اصول فقه، محمدی، علی، ج۱، ص۲۳۷-۲۳۸.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۸۴، برگرفته از مقاله «جمله شرطیه اخباری». |